พระที่นั่งไอศวรรย์ทิพย์อาสน์
พระที่นั่งไอศวรรย์ทิพยอาสน์ เป็นพระที่นั่งที่สร้างขึ้นเพื่อใช้เป็นที่ประทับของพระเจ้าปราสาททอง และพระมหากษัตริย์ในสมัยอยุธยามาจวบจนกรุงศรีอยุธยาเสียแก้พม่า ก็ถูกทิ้งร้าง ผุพังตามกาลเวลา และเมื่อพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 4 แห่งราชวงศ์จักรี ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้สร้างพระที่นั่งขึ้นใหม่ ณ บริเวณที่เคยเป็นที่ตั้งของพระที่นั่งในสมัยพระเจ้าปราสาททอง ต่อมาในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่อยู่หัว รัชกาลที่ 5 แห่งราชวงศ์จักรี ทรงพระกรุณาฯ ให้สร้างพระที่นั่งองค์หนึ่งขึ้นกลางสระน้ำ และพระราชทานนามว่า พระที่นั่งไอศวรรย์ทิพยอาสน์ เริ่มสร้างในปีพุทธศักราช 2415 แล้วเสร็จในปีพุทธศักราช 2419
พระที่นั่งไอศวรรย์ทิพยอาสน์เป็นพระที่นั่งทรงปราสาทโถงองค์เล็ก สร้างในแบบปราสาทจตุรมุข ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้จำลองแบบมาจากพระที่นั่งอาภรณ์ภิโมกข์ปราสาท ในพระบรมมหาราชวัง ลักษณะเป็นพระที่นั่งโถง สร้างด้วยเครื่องไม้ หลังคาซ้อนแบบไทยประเพณี มีจตุรมุขยื่นทั้ง 4 ด้าน หลังคามีเครื่องยอดเป็นทรงปราสาท ประดับด้วยครุฑยุดนาคทั้ง 4 มุม บริเวณหน้าบันทั้งสี่ด้านของจตุรมุขเป็นรูปตราอาร์มหรือตราแผ่นดิน กล่าวได้ว่าพระที่นั่งไอศวรรย์ทิพยอาสน์ เป็นพระที่นั่งที่สร้างตามแบบสถาปัตยกรรมไทยที่สืบมาแต่ครั้งกรุงศรีอยุธยาซึ่งมีความงดงามเป็นเลิศของสถาปัตยกรรมไทย ที่ยังคงเหลือไม่มากนักในปัจจุบัน
ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 6 แห่งราชวงศ์จักรี ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้บูรณะซ่อมแซมพระที่นั่งไอศวรรย์ทิพยอาสน์ โดยการเปลี่ยนพื้นและเสาเป็นแบบเฟโรคอนกรีต และทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้สร้างพระบรมรูปหล่อสัมฤทธิ์ของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 พระบรมชนกนาถเท่าพระองค์จริงในฉลองพระองค์เต็มยศจอมพลทหารบก และทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้อัญเชิญมาประดิษฐาน ณ พระที่นั่งไอศวรรย์ทิพยอาสน์จวบจนปัจจุบัน
Aisawan-Dhipaya-Asana Pavilion
Built as the residence of King Prasart Thong and other sovereigns of the AyutthayabEra for the period until ancient Siam was conquered by the Burmese. It was at the initiative of H.M. King Mongkut Rama IV of Chakri Dynasty that it was reconstructed on the same site where the original pavilion stood. When H.M. King Chulalongkorn. Rama V. ascended the throne. he ordered the construction of a small pavilion right in the middle of the pond and called it Aisawan-dhipaya-asana Pavilion the construction began in 1872 and was completed four years later.
Aisawan-dhipaya-asana Pavilion is a miniature pavilion hall built in the style of a four-balcony after the architecture of Aphonbimoka Prasart Pavilion in the Grand Palace. Wood was used as the raw materials for the main hall with multi-tiered roofs in traditional architecture and balconies jutting out on the four sides. The roof is decorated with a turret top for palace and gables fighting against the nagas on all sides. The four gables on the balconies carry the state emblem. Aisawan-dhipaya-asana Pavilion is said to have been built in the tradition of Thai architecture of the Ayutthaya period with very few such buildings still prevailing today.
A major restoration of Aisawan-asana Pavilion took place during the reign of H.M. King Vajiravudh Rama VI of the Chakri Dynasty faro-concrete replaced the former materials used for the floor and columns. A new addition was the life-sized bronze statue of H.M. King Chulalongkorn, King Rama V in the uniform of Field Marshal of the Royal Thai Army which was cast at the command of H.M. King Rama VI and installed at this pavilion. The statue continues to grace Aisawan-dhipaya-asana Pavilion until this very day.